"Artykuł 14
Czy Mojżesz był doskonalszy od innych proroków?
W artykule czternastym zastanawiamy się, czy Mojżesz był doskonalszy
od innych proroków. Wydaje się, że nie.
[Trudności]
1. Jak powiada
Grzegorz, „przez następstwo i wzrost czasów wzrosło poznanie spraw Bożych”.
Późniejsi prorocy byli więc doskonalsi od Mojżesza.
2. Glosa do początku Psałterza powiada: „Dawid był najdoskonalszym prorokiem”. Mojżesz
zatem nie był najdoskonalszy.
3. Większe cuda uczynił Jozue, który sprawił, że słońce i księżyc zatrzymały się (Joz 10,13), a podobnie Izajasz, który sprawił, że słońce cofnęło się (Iz 38,8). Mojżesz nie był więc największym prorokiem.
4. Eklezjastyk 40,5 pisze o Eliaszu „któż
się może pochwalić, że jest równy tobie”, wniosek więc musi być taki sam, jak
poprzednio.
5. Mateusz 11,11 mówi o Janie Chrzcicielu: „Między
narodzonymi z niewiast nie powstał większy od Jana Chrzciciela”. Zatem również
Mojżesz nie był od niego większy, wniosek więc musi być taki, jak poprzednio.
1. Lecz przeczy
temu to, co powiedziano w Księdze
Powtórzonego Prawa 34,10: „Nie powstał więcej w Izraelu prorok podobny do
Mojżesza”.
2. W Księdze Liczb 12,6 napisano: „Jeśli ktoś
będzie wśród was prorokiem Pana w snach i w widzeniu, będę mówił do niego; nie
taki jest sługa mój Mojżesz, który we wszystkich sprawach domu mojego jest
najwierniejszy”. Z czego wynika, że przewyższa on wszystkich proroków.
[Odpowiedź]
Różni prorocy z
różnych względów mogą być uważani za największych. Jednak mówić ściśle,
największy ze wszystkich był Mojżesz, w nim bowiem w najdoskonalszy sposób
ujawniają się cztery składniki, których wymaga proroctwo.
Po pierwsze,
posiadał najdoskonalszy ogląd intelektualny, za sprawą którego został
wyniesiony aż do oglądania Boga w Jego istocie, o czym czytamy w Księdze Liczb 12,8: „Jawnie, a nie przez
kształty i znaki widzi Boga”. Ten jego ogląd nie powstał za pośrednictwem
anioła, jak inne widzenia prorocze, stąd w tym samym miejscu czytamy: „z ust do
ust mówię do niego” i o tym wyraźnie mówi Augustyn w Liście o widzeniu Boga oraz w XII księdze Komentarza słownego do Księgi Rodzaju.
Po drugie, jego
ogląd wyobrażeniowy był najdoskonalszy, ponieważ miał go jakby na skinienie.
Stąd w Księdze Wyjścia 33,11,
czytamy, że „Pan rozmawiał z Mojżeszem twarzą w twarz, jak się rozmawia z
przyjacielem”, w czym można zauważyć także inną jego doskonałość związaną z
widzeniem wyobrażeniowym, a mianowicie, że nie tylko słyszał słowa objawienia,
lecz widział nie pod postacią człowieka albo anioła, ale jakby samego Boga, nie
we śnie, ale na jawie, czego nie napisano o nikim innym.
Po trzecie, jego
przepowiadanie było najdoskonalsze, bowiem wszyscy, którzy byli przed nim,
pouczali swoje rody w sposób właściwy nauczaniu. Otóż Mojżesz jako pierwszy
wypowiadał się powołując się na Pana, gdy mówił: „Tak mówi Pan”, a także
przemawiał nie do jednego rodu, ale do całego ludu. Nie ogłaszał też niczego ze
względu na Pana, aby słuchano słów innego proroka, który go poprzedzał, podczas
gdy inni prorocy w swoim przepowiadaniu zmierzali do wypełnienia prawa
Mojżesza. Dlatego to, co ogłaszali inni prorocy, było przygotowaniem do prawa
Mojżesza, które z kolei było podstawą przepowiadania innych proroków.
Po czwarte, był
doskonalszy ze względu na to, co jest związane z przepowiadaniem, mianowicie ze
względu na cuda, albowiem czynił znaki
dla nawrócenia i pouczenia całego ludu, natomiast inni prorocy czynili znaki
dla poszczególnych osób i szczególnych spraw. Stąd w Księdze Powtórzonego Prawa 34,10 czytamy: „Nie powstał więcej w
Izraelu prorok podobny do Mojżesza, który by poznał Pana twarzą w twarz”. Także
ze względu na doskonałość objawienia, „we wszystkich znakach, a także cudach, które
ukazał w ziemi egipskiej Faraonowi i wszystkich jego sługom”, oraz niżej: „a
także wielkich cudach, których dokonał Mojżesz przed oczyma całego Izraela”.
Także ze względu
na śmiałość widać, że jest najdoskonalszy, ponieważ z laską tylko przybył do
Egiptu, nie tylko, aby głosić słowa Pana, lecz także, żeby wysmagać Egipt i
wyzwolić lud.
[Wyjaśnienie trudności]
1. Słowa
Grzegorza należy odnieść do tego, co należy do tajemnicy Wcielenia, którą
wyraźniej ujmują pewne objawienia późniejsze od Mojżeszowego, natomiast nie
odnoszą się one do poznania spraw Bożych, co do których Mojżesz był jak
najpełniej pouczony.
2. O Dawidzie
mówimy, że był najdoskonalszym z proroków, ponieważ najwyraźniej i bez żadnego
widzenia wyobrażeniowego prorokował o Chrystusie.
3. Chociaż cuda
te były większe od cudów Mojżesza ze względu na substancję czynów, to jednak
cuda Mojżesza były większe ze względu na sposób ich wykonania, ponieważ dokonał
ich przed całym ludem i po to, aby pouczyć lud o nowy prawie i wyzwoleniu.
Tamte natomiast zostały dokonane dla jakiejś poszczególnej sprawy.
4. Doskonałość
Eliasza polega zwłaszcza na tym, że pozostał nietknięty przez śmierć. Był też o
wiele doskonalszy od innych proroków ze względu na odwagę, gdyż „za dni swoich
nie lękał się książąt”, jak też z uwagi na wielkość znaków, co wynika z tych
samych słów Eklezjastyka.
5. To, że Mojżesz
przewyższa innych, odnieść należy do proroków Starego Testamentu, ponieważ
właściwym czasem proroctw był okres, gdy oczekiwano na przyjście Chrystusa, do
którego wszystkie odnosiły się. Jan natomiast należy do Nowego Testamentu, stąd
u Mateusza 11,13 czytamy: „Wszyscy
bowiem Prorocy i Prawo prorokowali aż do Jana”. W Nowym Testamencie dokonało
się bardziej wyraźne objawienie, dlatego w II
Liście do Koryntian 3,18 czytamy: „My wszyscy z odsłoniętą twarzą”, gdzie Apostoł
jawnie stawia siebie i innych Apostołów wyżej od Mojżesza. Nie wynika z tego,
że ktoś był większy od Jana Chrzciciela, gdyż nie było nikogo o wyższym stopniu
proroctwa niż on, skoro bowiem proroctwo nie jest darem łaski danym darmo,
lepszy w proroctwie może być ten, kto jest mniejszy w zasługach.”
Źródło: „Święty Tomasz z Akwinu. Kwestie dyskutowane o prawdzie” 596-598.
Tom 1. Wyd. Antyk. Kęty 1998.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz